1000 lat z historii polskich zamków

Zamki to najpiękniejsze i najokazalsze budowle. Do dzisiejszych czasów w całości przetrwały jednak tylko nieliczne zamki. Większość z nich zostało zniszczonych poprzez wojny czy zwyczajne pozostawienie budynku bez opieki. Jak powstawały te budowle przez wieki? Dlaczego do dzisiejszych czasów przetrwały tylko nieliczne?

Czasy wczesnego średniowiecza

Pierwsze murowane zamki w Polsce powstawały dopiero od XI wieku. Wcześniej na ziemiach polskich wznoszono drewniane grody otoczone wałami. Jedynie kościoły wznoszono z kamienia. Zapewne wiąże się to z faktem, że chrześcijaństwo przyszło do nas w X wieku, więc istniał duży popyt na koscioły, więc czasem wykonywano je z kamienia. Jednym z najstarszym zachowanym zamkiem murowanym jest Zamek w Legnicy z XI w.

Z drewna do muru

Istny wysyp murowanych gotyckich zamków nastąpił wraz z panowaniem króla Kazimierza III Wielkiego. Jak wiadomo król ten zmienił drewniane oblicze Polski w murowane. Doskonale to widać – również i dziś – przechadzając się Szlakiem Orlich Gniazd na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Ale dlaczego akurat tam? Otóż za panowania Kazimierza Wielkiego przebiegała tutaj granica polsko-śląska (wówczas Śląsk nie należał do Korony), więc Orle Gniazda były umocnieniami granicznymi. I spisywały się one doskonale – niestety do czasu.

Złowieszczy Potop

W XVII wieku Polska przeżyła prawdziwą tragedię. Król Szwecji niefortunnie uznał, że Polska stanowi dla niego łatwy łup. I niestety tak też było. Te zamki, które się nie poddały zostały w przew

ażającej części zniszczone, a cenne przedmioty rozgrabione. Tym sposobem pozbyliśmy się wielu ciekawych miejsc w Polsce. Oczywiście Szwedzi nie burzyli zamków do fundamentów, ale poważnie je uszkadzali przez co ich odbudowa musiała wiązać się z dużymi nakładami finansowymi, na które w większości przypadków, szlachta się nie decydowała.

Z deszczu pod rynnę

Niedługo po Potopie Szwdzkim Polska utraciła swoją niepodległość. Siłą rzeczy przejawy polskiego patriotyzmu nie były mile widziane. Nie decydowano się więc na odbudowę wielu zamków, gdyż mogło to być wiązane z ruchem narodowowyzwoleńczym. Poza tym wiek XVIII i XIX to okres powstawania pałaców i dworków oddalon

ych od większych miast.

Potem nastąpiły dwie okrutne wojny światowe ciągnąc za sobą zniewolenie przez Sowietów. Polska wróciła do swoich historycznych granic przejmując na północy i zachodzie tereny niegdyś należące do Prusów. Majątki poniemieckie nie wpisywały się w nową myśl socjalistyczną – były pamiątkami zniewolenia chłopów przez panów. Dlatego też nierzadko wysadzano budowle utrzymywane niegdyś przez Niemców. Taki los spotkał np. stary średniowieczny zamek w Świerklańcu koło Tarnowskich Gór – dziś po tej wspaniałej budowli nie pozostały nawet fundamenty.

Czas na odrodzenie

Aktualnie na szczęście spotyka się coraz więcej zamków, które są rekultywowane jak np. zamek w Chudowie, gdzie pośród ruin co roku organizuje się festyny i inne imprezy plenerowe. Niektórzy właściciele decydują się nawet na odbudowę zamków z ruin. Tak np. stało się w pięknym gotyckim zamkiem w Bobolicach na Jurze czy zamkiem w Starych Tarnowicach. Oby coraz więcej było takich przykładów patriotyzmy, gdzie przywraca się do życia niegdyś utracone piękno.